بررسی تأثیرات پدیده فرونشست بر ابنیه تاریخی (منطقه سه اصفهان)
کلمات کلیدی:
فرونشست, ابنیه تاریخی, آبهای زیرزمینیچکیده
فرونشست زمین شامل فروریزش یا نشست رو به پائین سطح زمین، یکی از رویدادهای ناشی از عوامل طبیعی و فعالیتهای انسانی می‌باشد.کلان شهر اصفهان یک شهر حائز اهمیت به لحاظ تاریخیست که سالهاست مورد بیمهری مسئولین قرار گرفته است. در سالهای اخیر به دلیل خشکسالی، قطع آبخوان زاینده رود، کاهش سطح آبهای زیر زمینی و افزایش مهاجرت، پدیدهی فرونشست ایجاد گردیده که به دنبال آن زمینهای کشاورزی، ساختمانهای مسکونی، آثار تاریخی و از همه مهمتر جان ساکنین را مورد تهدید قرار داده است. از این جهت تحقیق در مورد این موضوع امری ضروری به نظر رسید که با بررسی سوابق و پیشینه، اطلاعات زمین شناسی موجود، نقشهها و تصاویر ماهوارهای، دادههای میدانی و اطلاعات مربوط به حفر چاه، جنس و ضخامت خاک، نقاط نشست حداکثری و روند پیشروی فرونشست بررسی شد. نتایج بدست آمده نشان دهندهی مسیر فرونشست به صورت یک زون کشیده جنوب غرب - شمال شرق از سمت فلاورجان و دو زون مجزا در محدودهی شمالی دشت برخوار با نرخ حداکثری(99.4- تا 151- ) و یک نوار شرقی غربی بین دو زون با نرخ حداقل (1.5 تا 21.8) در سال 1400 را نشان میدهد که این میزان در منطقه سه به صورت موردی بر روی ابنیه تاریخی بررسی و نتایجی برای آن بدست آمده است.
مراجع
1- ایمانی، بهرام، جعفرزاده، جعفر. (1401). شناسایی روستاهای در معرض خطر فرونشست در دشت اردبیل با استفاده از تحلیل شبکه‌ای-فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی. سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 13(2)، 15-18.
2- Tzampoglou, P., Ilia, I., Karalis, K., Tsangaratos, P., Zhao, X., & Chen, W. (2023). Selected worldwide cases of land subsidence due to groundwater withdrawal. Water, 15(6), 1094.
3- Liu, Y., Ma, T., & Du, Y. (2017). Compaction of muddy sediment and its significance to groundwater chemistry. Procedia Earth and Planetary Science, 17, 392-395.
4- آمیغ پی، معصومه، عربی، سیاوش، طالبی، علی، جمور، یحیی. (1388).کاربرد تکنیک تداخل سنجی راداری در مطالعات مناطق فرونشست،همایش ژئوماتیک 88،تهران.
5- جبرائیلی اندریان، ناصر و نوری سنگراب، ثریا و اصغری مقدم، اصغر. (2023). بررسی پتانسیل فرونشست دشت عجب شیر با استفاده از مدل های هوش مصنوعی و تکنیک تداخل سنجی راداری.
6- سازمان مدیریت منابع آب ایران، www.wrm.ir
7- آقایار، محمدصادق، ملک پور، امیر، و شفیعی ثابت، بهنام. (1399). فرونشست ناشی از پمپاژ متغیر آب زیرزمینی در شرایط لایه بندی خاک با کاربرد تابع تاثیر و داده های سیستم اطلاعات جغرافیایی. مجله پژوهش آب ایران، 14(4 (39 پیاپی) )، 153-162.
8- Chang Y. L. Tsai T. L. and Yang J. C. 2019. Flood hazard mitigation in land subsidence prone coastal areas by optimal groundwater pumping. Journal of Flood Risk Management. 12(2): 1-15.
9- آروین، عبدالخالق، وهابزاده کبریا، قربان، موسوی، سید رمضان، بختیاری کیا. (1398). مدل‌سازی مکانی فرونشست زمین در جنوب حوزه آبخیز میناب با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی. سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 10(3), 19-34.
10- سازمان هواشناسی کشور، www.irimo.ir
11- شهرداری اصفهان. (1400).گزارش بررسی و مطالعات مدیریت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی شهر اصفهان.
12- سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، www.gis.ir
13- بیت اللهی، علی. (1401). فرونشست زمین در اصفهان و اطراف آن. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
14- وزارت نیرو، سازمان آب منطقهای اصفهان (1401). گزارش بررسی وضعیت وقوع پدیده فرونشست زمین در استان اصفهان.
15- صداقت، مرتضی. (1398). بررسي پتانسيل فرونشست زمين در شهر اصفهان و ارائه راهكار مناسب جهت جلاگيري از آن. پایان نامه دکتری، اساتید راهنما دکتر اکبر قاضی فرد، دکتر رسول اجللوئیان، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم.
16- مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی، www.bhrc.ac.ir
17- سازمان نقشه برداری کشور، www.ncc.gov.ir
18- گزارش نشست و فرونشست حوزهی حمل و نقل استان اصفهان،1397.
19- Bagheri-Gavkosh, M., Hosseini, S. M., Ataie-Ashtiani, B., Sohani, Y., Ebrahimian, H., Morovat, F., & Ashrafi, S. (2021). Land subsidence: A global challenge. Science of The Total Environment, 778, 146193.
20- Goorabi, A., Karimi, M., Yamani, M., & Perissin, D. (2020). Land subsidence in Isfahan metropolitan and its relationship with geological and geomorphological settings revealed by Sentinel-1A InSAR observations. Journal of Arid Environments, 181, 104238.
