بررسی صفات ریخت شناسی جنس با ارزش Centaurea L
کلمات کلیدی:
گل گندم, گیاه شناسی, ریخت شناسی, تیره کاسنی, فلور ایرانچکیده
جنس Centaurea L. یکی از بزرگترین جنس های تیره Asteraceae در جهان است. این جنس دارای مشکلات تاگزونومی بسیاری است و بر اساس طبقه بندی های مورد قبول حدود 400 تا 700 گونه دارد. در منطقه فلورا ایرانیکا این جنس دارای 28 بخش و 89 گونه می باشد که 74 گونه از آن در ایران رویش دارد. در سالهای اخیر تعدادی گونه جدید نیز معرفی شده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی و معرفی صفات ریخت شناسی جنسCentaurea L. است. در این مطالعه 16 گونه مورد بررسی قرار گرفت. کلیه صفات در تمامی نمونه های موجود با استفاده از روشهای رایج گیاهشناسی اندازه گیری و هچنین با استفاده از منابع مرتبط شناسایی شده و داده های بدست آمده در نرم افزار Excel دسته بندی شد. گونه های این جنس گیاهانی یک ساله، دوساله یا چند ساله علفی و یا نیمه چوبی هستند. شکل برگ ها بسیار متنوع است. برگ های بن رست معمولاً دمبرگدار، ساقه ها فاقد دمبرگ و به ندرت ممتد هستند و روی ساقه کشیده می شوند. کپه ها منفرد یا مجتمع به صورت گل آذین دیهیم تنک (به ندرت متراکم)، گاه به صورت سنبله یا خوشه قرار گرفته، دارای گل های ناهم جنس هستند. گریبان دارای اشکال متفاوت گویچه ای، پیاله ای، تخم مرغی، پهن دراز، یا تقریباً استوانه ای یا دوکی شکل است. برگه های گریبان واقع در چند ردیف، هم پوش، اغلب محکم و چرمی، به ندرت علفی، غالباً دارای ضمائم فلسی شفاف و غشایی یا چرمی و یا به اشکال متنوع دیگر مانند مدور، هلالی، سرنیزه ای، مثلثی، گاهی خار مانند، کامل و یا واجد بریدگی های نا منظم هستند، همچنین مژک دار و یا دارای خارهای کوچک هستند. حاشیه ضمائم برگ ها مژه دار، کامل، کشیده، فاقد مژه یا دارای مژه های کوچک بوده و انتهای آنها تیز و غالباً خار مانند است. ضمائم برگه های ردیفی درون گریبان همیشه مدور و دارای دندانه ها و یا بریدگی های نامنظم هستند. نهنج پوشیده از تار کرک های صاف، بلند و متراکم با گل های صورتی، ارغوانی، ارغوانی تیره، بنفش، آبی، زرد و یا سفید رنگ هستند. این جنس دارای مشکلات تاکسونومی متعددی است از طرفی دارای خواص دارویی، صنعتی، زینتی و علوفه ای متعددی است که جای پژوهش و مطالعات زیادی دارد.
دانلودها
مراجع
1. Aboul-Soud, Mourad A.M. et al. 2022. “Antioxidant, Anti-Proliferative Activity and Chemical Fingerprinting of Centaurea Calcitrapa against Breast Cancer Cells and Molecular Docking of Caspase-3.” Antioxidants 11(8).
2. Attar, Farideh, and Ahmad Ghahreman. 2003. “Two New Species of the Genus Cousinia (Asteraceae) from Iran.” Nordic Journal of Botany 23(5): 589–92.
3. Denisow, Bożena, Monika Strzałkowska-Abramek, Małgorzata Bożek, and Anna Jeżak. 2014. “Ornamental Representatives of the Genus Centaurea L. as a Pollen Source for Bee Friendly Gardens.” Journal of Apicultural Science 58.
4. Dittrich, M. 1989. “Compositae VII. In: Rechinger, K. H. (Ed.), Flora Iranica.” Akademische Druck-und, Verlagsanstalt, Graz 164: 24–27.
5. Funk, Vicki A., Alfonso Susanna, Tod F. Stuessy, and Randall J. Bayer. 2009. 56 Madroño Systematics , Evolution , and Biogeography of Compositae.
6. Garcia-Jacas, N. et al. 2006. “Centaurea Revisited: A Molecular Survey of the Jacea Group.” Annals of Botany 98(4): 741–53.
7. Garcia-Jacas, Núria, Teresa Garnatje, Alfonso Susanna, and Roser Vilatersana. 2002. “Tribal and Subtribal Delimitation and Phylogeny of the Cardueae (Asteraceae): A Combined Nuclear and Chloroplast DNA Analysis.” Molecular phylogenetics and evolution 22(1): 51–64.
8. Garcia-Jacas, Núria, Alfonso Susanna, Teresa Garnatje, and Roser Vilatersana. 2001a. “Generic Delimitation and Phylogeny of the Subtribe Centaureinae (Asteraceae): A Combined Nuclear and Chloroplast DNA Analysis.” Annals of Botany 87(4): 503–15.
9. ———. 2001b. “Generic Delimitation and Phylogeny of the Subtribe Centaureinae (Asteraceae): A Combined Nuclear and Chloroplast DNA Analysis.” Annals of Botany 87(4): 503–15.
10. Greuter, Werner, & Christoph Oberprieler, and Robert Vogt. 2003. “The Euro+Med Treatment of Anthemideae ( Compositae ) — Generic Concepts and Required New Names.” Willdenowia 33(1): 37–43.
11. Greuter, Werner, Mariam Aghababian, and Gerhard Wagenitz. 2005. “Vaillant on Compositae—Systematic Concepts and Nomenclatural Impact.” Taxon 54(1): 149–74.
12. Greuter, Werner, Gerhard Wagenitz, Mariam Agababian, and Frank H Hellwig. 2001. “(1509) Proposal to Conserve the Name Centaurea (Compositae) with a Conserved Type.” Taxon 50(4): 1201–5.
13. Häffner, Eva, and Frank H. Hellwig. 2015. “Phylogeny of the Tribe Cardueae (Compositae) with Emphasis on the Subtribe Carduinae: An Analysis Based on ITS Sequence Data.” Willdenowia 29(1/2): 27.
14. Hartmut H. Hilger. 2016. “Angiosperm Phylogeny Poster.” Freie Universität Berlin.
15. K.H. Rechinger. 1979. “Flora Iranica,Compositae III: Cynareae.”
16. Khammar, Amina, and Samah Djeddi. 2012. “Pharmacological and Biological Properties of Some Centaurea Species.” Eur J Sci Res 84(3): 398–416.
17. Leighton, John K. 2005. “Application of Emerging Technologies in Toxicology and Safety Assessment: Regulatory Perspectives.” International journal of toxicology 24(3): 153–55.
18. López-Vinyallonga, Sara et al. 2009. “Phylogeny and Evolution of the Arctium-Cousinia Complex (Compositae, Cardueae-Carduinae).” Taxon 58(1): 153–71.
19. Michael Simpson. 2010. Plant Systematics. 2nd Editio.
20. RAHIMINEJAD, MOHAMMAD REZA, VALIOLA MOZAFFARIAN, and SOMAYE MONTAZEROLGHAEM. 2010. “A Taxonomic Revision of Centaurea Section Acrocentron (Asteraceae) in Iran.” Botanical Journal of the Linnean Society 163(1): 99–106. https://academic.oup.com/botlinnean/article-lookup/doi/10.1111/j.1095-8339.2010.00772.x.
21. Ranjbar, Massoud, and Kazem Negaresh. 2013a. “A Revision of Centaurea Sect. Phaeopappus (Asteraceae, Cardueae).” Phytotaxa 123(1): 1–40.
22. ———. 2013b. “Taxonomic Notes on Centaurea Sect. Acrocentron (Asteraceae) in Iran, with the Description of a New Species.” Annales Botanici Fennici 50(4): 239–48.
23. Shabestari, Elaheh Sadat Bagheri, Farideh Attar, Hosein Riahi, and Masoud Sheidai. 2013. “Pollen Morphology of Centaurea L. (Asteraceae) in Iran.” Acta Botanica Brasilica 27(4): 669–79.
24. Wagenitz, G. 1980. “Centaurea L. In: Flora Iranica (Ed. Rechinger, K. H.).” Akademische Druck-und, Verlagsanstalt, Graz. 139b: 356–62.
25. ———. 1986. “Centaurea in South-West Asia: Patterns of Distribution and Diversity.” Proceedings of the Royal Society of Edinburgh. Section B. Biological Sciences 89: 11–21. https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0269727000008861/type/journal_article (June 14, 2023).
26. قهرمان, احمد. 1383. کورموفیتهای ایران (سیستماتیک گیاهی). ed. غلامحسن باباهادی. مرکز نشر دانشگاهی.
27. مظفریان, ولی‌الله. 1390. رده‌بندی گیاهی: دولپه‌ای‌ها. انتشارات امیرکبیر.
